1 lipca 2024 roku upłynie rok od dnia, w którym weszły w życie przepisy ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa[1]. Od pół roku istnieje, także obowiązek dokonywania wpłat na Fundusz Ochrony Rolnictwa przez niektórych przedsiębiorców.

W uzasadnieniu do projektu ustawy o FOR wskazuje się, że celem ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa jest stworzenie możliwości prawnych gwarantujących producentom rolnym rekompensatę z tytułu utraty przychodów z prowadzonej przez nich działalności rolniczej w przypadku upadłości nabywców produktów rolnych[2]. Ze środków Funduszu wypłacane są rekompensaty producentom rolnym w przypadku braku zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi skupującemu, który stał się niewypłacalny. Zatem biorąc pod uwagę charakter FOR i mechanizm dokonywania wpłat na Fundusz, a także wypłaty rekompensat dla producentów rolnych, mamy do czynienia ze swoistym funduszem solidarnościowym.

Wpłaty na Fundusz są naliczane od dnia 1 stycznia 2024 roku. Jednak praktyka pokazuje, że wielu przedsiębiorców nie ma świadomości o ciążących na nich obowiązkach wynikających z ustawy o FOR. Dlatego w niniejszym opracowaniu udzielono odpowiedzi na podstawowe pytania związane z funkcjonowaniem Funduszu Ochrony Rolnictwa.

---

Kto jest zobowiązany do wpłat na Fundusz Ochrony Rolnictwa (FOR)?

Podmiotami zobowiązanymi do wpłat na FOR są tzw. podmioty skupujące. Czyli w rozumieniu ustawy o FOR będzie to każdy przedsiębiorca kupujący produkty rolne w celu ich dalszej odsprzedaży, obróbki, przechowania lub przetwórstwa.

Każdy podmiot skupujący, który nabywa produkty rolne bezpośrednio od producentów rolnych jest zobowiązany do wpłaty na Fundusz od dnia 1 stycznia 2024 r.

Jeżeli podmiot skupujący kupi produkt rolny od rolnika, który jednak wcześniej nabył gotowy produkt od innego rolnika będącego producentem rolnym, to wówczas taki podmiot skupujący nie musi naliczać wpłaty na FOR. Rolnik będzie producentem rolnym, gdy określony produkt rolny wytworzy w wyniku własnej hodowli lub uprawy.

Przy czym, pod pojęciem produktów rolnych rozumie się produkty określone w Załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W wykazie są ujęte min. zboża, warzywa, owoce czy produkty mleczarskie.

Ponadto pod pojęciem producenta rolnego rozumie się na potrzeby FOR, podmiot będący rolnikiem czyli osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, których gospodarstwo jest położone na obszarze Unii Europejskiej[3], oraz które prowadzą działalność rolniczą w ramach tego gospodarstwa. Natomiast  działalność rolnicza to – jak wyżej – wytwarzanie produktów rolnych (o których mowa w Załączniku I do TofUE) obejmujące działania takie jak chów zwierząt lub uprawa.

Wartość produktów rolnych bez podatku VAT jest ustalana na podstawie faktur VAT i faktur VAT RR uwzględnionych w deklaracjach podatkowych. 

W przypadku wartości produktów rolnych wyrażonych w obcej walucie (czyli de facto faktur, których wartość wyrażono w walucie obcej), należy przeliczyć tę wartość na złote z uwzględnieniem kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.

Za jaki okres powinna być naliczana wpłata oraz w jakim terminie powinna zostać uiszczona wpłata?

Podmiot skupujący powinien naliczać wpłatę za okresy kwartalne oraz dokonać wpłaty w terminie do ostatniego dnia roboczego miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału. Przykład: I kwartał 2024 roku zakończył się w dniu 31 marca. Zatem naliczenie powinno nastąpić za okres od 1 stycznia do 31 marca 2024 roku, zaś płatność powinna zostać dokonana najpóźniej do dnia 30 kwietnia 2024 roku (tu: ostatni dzień roboczy miesiąca następującego po zakończeniu I kwartału. Do tego dnia płatność powinna zostać zaksięgowana na rachunku bankowych prowadzonym dla Funduszu).

Ile wynosi wysokość wpłaty na Fundusz Ochrony Rolnictwa?

Wpłaty na FOR są naliczane w wysokości 0,125% wartości netto produktów rolnych (bez podatku od towaru i usług) i z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. Zatem wysokość wpłaty kwartalnej stanowi sumę kwot naliczanych indywidualnie od wartości każdego zakupionego produktu rolnego przed doliczeniem VAT-u.

Ponadto jeżeli wysokość wpłaty kwartalnej należnej za dany kwartał nie przekracza dwudziestokrotności wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (obecnie: 320 zł), tę należność zalicza się na poczet wpłat na Fundusz za kolejny kwartał, w którym wysokość kwoty należnej przekroczyła dwudziestokrotność wysokości kosztów tego upomnienia.

Kto jest zobowiązany do składania deklaracji o wysokości naliczanych wpłat na FOR?

Deklaracje o wysokości naliczanych wpłat na Fundusz Ochrony Rolnictwa podmiot skupujący składa za każdy kwartał, w którym zostały naliczone i dokonane wpłaty.

Deklarację należy złożyć w terminie do 26 dnia miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału. Czyli w odniesieniu do I kwartału 2024 roku, deklarację należy złożyć do dnia 26 kwietnia.

Deklarację należy złożyć na formularzu urzędowym udostępnionym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

Do jakiego podmiotu należy przesłać deklarację?

Podmiot skupujący powinien złożyć deklarację do dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który jest właściwy ze względu na siedzibę tego podmiotu.

Czy w przypadku niedokonania wpłaty lub niezłożenia deklaracji w terminie są przewidziane jakieś sankcje?

Przepisy ustawy o FOR przewidują, że kto nie przekazuje kwartalnej deklaracji o wysokości naliczonych wpłat na FOR w terminie podlega karze pieniężnej w wysokości 60 zł za każdy dzień opóźnienia, lecz nie wyższej niż 10 000 zł.

Ponadto brak wpłaty na Fundusz lub nie dokonanie wpłaty w pełnej wysokości, wiąże się z obowiązkiem zapłaty powstałej zaległości wraz z odsetkami za zwłokę liczonych jak od zaległości podatkowych.

Czy do wpłat na Fundusz stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej?

Do wpłat na Fundusz stosuje się odpowiednio przepisy działów III i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651, z późn. zm.), z tym że uprawnienia organów podatkowych określone w tej ustawie przysługują Dyrektorowi oddziału terenowego Krajowego Ośrodka jako organowi pierwszej instancji; Dyrektorowi Generalnemu Krajowego Ośrodka jako organowi odwoławczemu od decyzji dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka.

PODSUMOWANIE

Podmiotami zobowiązanymi do wpłat na FOR są tzw. podmioty skupujące. Wpłaty na FOR są naliczane jako procent (0,125%) od wartości produktów rolnych (bez podatku od towarów i usług), nabytych od producentów rolnych.

Podmiotem skupującym jest każdy przedsiębiorca kupujący produkty rolne bezpośrednio od producentów rolnych w celu ich dalszej odsprzedaży, obróbki, przechowania lub przetwórstwa.

---

[1] Ustawa z dnia 9 maja 2023 r. o Funduszu Ochrony Rolnictwa (Dz. U. poz. 1130). Ustawa weszła w życie w dniu 1 lipca 2023 roku.

[2] Zob.: Uzasadnienie z dnia 23 kwietnia 2023 roku do Ustawy o Funduszu Ochrony Rolnictwa, Druk sejmowy nr 3177.

[3] Zgodnie z prawem traktatowym UE, zakres terytorialny dot. producenta rolne obejmuje, również tereny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Gwadelupy Gujany Francuskiej, Martyniki, Majotty, Reunionu, Saint-Martin, Azorów, Madery i Wysp Kanaryjskich, Wysp Alandzkich, a także terytoriów zamorskich krajów należących do UE.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.

TAGI: FunduszOchronyRolnictwa, KOWR, PodmiotySkupujące, ProducenciRolni