Budząca się do życia za oknem przyroda w połączeniu ze zintensyfikowanym przebywaniem w swoich czterech kątach z uwagi na obowiązujący od 2 marca 2020r. stan epidemii na terytorium całego kraju wprowadzony w związku z zapobieganiem, zwalczaniem i przeciwdziałaniem koronawirusowi przekładający się na konieczność ograniczenia pobytu poza domem do absolutnego minimum skłania do refleksji nad stanem wnętrza, w którym przebywamy  i często prowadzi do wniosku o konieczności wprowadzenia zmian. W przypadku większości planowanych działań związanych z przearanżowaniem wnętrza jak kładzenie glazury, malowanie ścian czy wykonanie podwieszanego sufitu nie powstają wątpliwości w zakresie konieczności uzgodnienia tych prac z organem budowlanym (czy to w formie zgłoszenia czy uzyskania pozwolenia na budowę). Nieco inaczej wygląda natomiast sytuacja w przypadku o wiele dalej idącej zmiany jaką jest łączenie pomieszczeń przez wyburzenie ściany.  Czy w tym przypadku dla zgodnego z prawem wykonania prac konieczne jest dokonanie zgłoszenia lub uzyskanie pozwolenia na budowę czy wystarczy tylko dobry sprzęt i zapał do pracy?

Zgodnie z art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego (ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.) roboty budowlane można rozpocząć na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę z zastrzeżeniem prac, dla których ustawodawca przewidział jedynie obowiązek dokonania zgłoszenia. W związku z czym w pierwszej kolejności zasadne jest ustalenie, czy wyburzenie ściany w ogóle jest robotą budowlaną. Stosownie do art. 3 pkt 7 Prawa budowlanego przez robotę budowlaną należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Mając na uwadze zakreślony przez ustawodawcę katalog prac kwalifikowanych jako roboty budowlane prace polegające na wyburzeniu ściany należałoby rozważać jako przebudowę obiektu budowlanego. Przez przebudowę należy bowiem rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji. Z uwagi na brak określenia przez ustawodawcę, co należy rozumieć przez „zmianę parametrów użytkowych lub technicznych” istniejącego obiektu pomocne w tym zakresie jest  orzecznictwo sądowoadministracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 stycznia 2013r., sygn. akt II OSK 627/12 wskazał, że cyt. „parametrem użytkowym i technicznym będą wszelkie wielkości wyrażone w jednostkach miary czy wagi elementów użytkowych takich jak dach, okna, schody oraz technicznych, takich jak ciężar konstrukcji, czy odporność przeciwpożarowa, które występują w przypadku danego obiektu.”. W konsekwencji  kwalifikując konkretne roboty budowlane jako przebudowę należy dokonać oceny, czy w wyniku planowanych robót dojdzie do zmiany tak rozumianych parametrów budynku.

Tym samym do kategorii przebudowy mogą zostać zakwalifikowane prace polegające na wyburzeniu ściany, jeżeli powodują one zmianę parametrów techniczno-użytkowych i ingerują w układ obciążeń w sposób wymagający konstruowania struktury nośnej obiektu na nowo, tak jak dzieje się to podczas budowy nowego obiektu (por. NSA w wyroku z dnia 4 marca 2010 r., sygn. akt II OSK 493/09).

W związku z czym o tym, czy ścianę (zarówno w domu jednorodzinnym jak i bloku) można wyburzyć bez dokonywania uzgodnień z organem budowlanym decydować będzie jej charakter. W przypadku, gdy planowana do wyburzenia jest ściana konstrukcyjna (nośna) w świetle powyższych rozważań niezbędne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę, o którym mowa w art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego. Roboty odnoszące się do ściany nośnej stanowią ingerencje w konstrukcję budynku i w konsekwencji należy je uznać za przebudowę, która z kolei jest robotą budowlaną (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2013r., sygn. akt II OSK 627/12). W katalogu prac określonych w art. 29-31 Prawa budowlanego nie zostały wymienione roboty polegające na przebudowie/wyburzeniu ściany, w związku z czym do ścian konstrukcyjnych (nośnych) znajduje zastosowanie  art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego.

Inaczej natomiast wygląda sytuacja w przypadku ścian działowych. Po wyburzeniu ściany działowej żadne parametry techniczne, czy użytkowe obiektu jakim jest budynek nie powinny ulec zmianie.  W konsekwencji wyburzenie ściany działowej, niebędącej elementem konstrukcyjnym budynku nie wpływa ani na zmianę parametrów użytkowych ani technicznych istniejącego obiektu budowlanego, co uniemożliwia zakwalifikowanie takich prac jako przebudowy w rozumieniu art. 3 pkt 7a) Prawa budowlanego. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 12 października 2011r., sygn. II SA/Kr 1239/11 cyt. „prace dotyczące rozkładu, czy istnienia ścian działowych należy zaliczyć do sfery szeroko pojętego urządzenia wnętrz (jak wykonywanie trwałej zabudowy, posadzek, balustrad i elementów estetycznych itp.)”.  Podobne stanowisko zajął również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 stycznia 2007r., sygn.  akt II OSK 460/06,  w którym wskazał, że wyburzenie ścian działowych, niebędących ścianami nośnymi, nie wymaga, ani zgłoszenia, ani uzyskiwania pozwolenia na budowę, gdyż stanowi jedynie bieżącą konserwację budowli.

Reasumując, odpowiedź na pytanie o konieczność uzyskania pozwolenia na budowę w przypadku planowania wyburzenia ściany w lokalu uzależniona jest od tego, z jaką ścianą mamy do czynienia – konstrukcyjną (nośną) czy działową. W przypadku ścian konstrukcyjnych niezbędne jest uzyskanie pozwolenia na budowę przed podjęciem jakichkolwiek prac. Natomiast w przypadku ścian działowych wystarczą jedynie chęci do działania. Przy czym w ocenie autora, niezależnie od posiadanych informacji co do statusu ściany przed podjęciem jakichkolwiek prac warto jest zwrócić się z wnioskiem o udzielenie informacji czy to do spółdzielni mieszkaniowej czy Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, czy ściana uważana przez nas za działową taką w rzeczywistości jest. Abstrahując bowiem od możliwości nałożenia przez organ grzywny z tytułu prowadzenia robót budowlanych bez pozwolenia na budowę w przypadku, gdy jednak okaże się, że ściana była nośna, naruszenie konstrukcji budynku może skutkować sprowadzeniem zagrożenia bezpieczeństwa zarówno na mieszkańców remontowanego lokalu jak i sąsiadów. W związku z czym, warto wstrzymać się z planowanym remontem do czasu ustalenia, co ma być wyburzone.