W dniu 27 października 2022 roku, Sejm rozpatrzył stanowisko Senatu w sprawie ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku [dalej jako: „u.ś.n.o.w.o.”][1]. Podczas posiedzenia plenarnego posłowie przyjęli część poprawek zaproponowanych przez Senat i ostatecznie Sejm ustalił tekst ww. ustawy, który w najbliższych dniach zostanie przekazany do podpisu Prezydenta RP. Zgodnie z art. 46 u.ś.n.o.w.o., ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu jej ogłoszenia. Zatem zważywszy na założenia normatywne przyjęte w u.ś.n.o.w.o. i ogólne tempo dotychczasowych prac legislacyjnych, należy przyjąć, że ustawa wejdzie w życie w pierwszej połowie listopada br.

Powyższa ustawa stanowi wyraz polityki interwencyjnej Rady Ministrów i ma na celu zminimalizowanie podwyżek cen energii elektrycznej poprzez wprowadzenie ich ceny maksymalnej a w konsekwencji bezpośrednie wsparcie wszystkich odbiorców szczególnie narażonych na wzrost cen prądu w latach 2022-2023 [por.: uzasadnienie do rządowego projektu u.ś.n.o.w.o., str. 1-4 uzasadnienia][2].

Zgodnie z art. 2 pkt 2 lit. b u.ś.n.o.w.o., za „odbiorcę uprawnionego” uważa się m.in. mikroprzedsiębiorcę, małego albo średniego przedsiębiorcę w zakresie, w jakim zużywa energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności. Pojęcia „podstawowej działalności” na gruncie ustawy nie zdefiniowano. W ustawie Prawo przedsiębiorców, ustawodawca również nie posługuje się takim pojęciem. Można jedynie przypuszczać, że podstawową działalnością w rozumieniu ustawy pomocowej będzie działalność zarobkowa o charakterze zorganizowanym i ciągłym wykonywana przez odbiorcę uprawnionego. Mniej korzystna interpretacja wskazywałaby, że ustawodawca pod pojęciem podstawowej działalności uważa „przeważającą” działalność gospodarczą przedsiębiorcy. Tyle tylko, że z praktycznego aspektu byłaby to interpretacja wprowadzająca istotne utrudnienie dla przedsiębiorcy. Bowiem każdy przedsiębiorca określa kodem PKD tylko jeden przeważający przedmiot swojej działalności. Zatem technicznie byłoby trudno określić konkretną ilość energii elektrycznej, która byłaby zużywana wyłącznie na potrzeby tak rozumianej podstawowej działalności. Za takim poglądem przemawiają, także zasady poprawnej legislacji rzutujące na późniejszy proces wykładni przepisów. Bowiem z § 10 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”[3], wynika, że do oznaczenia jednakowych pojęć używa się jednakowych określeń, a różnych pojęć nie oznacza się tymi samymi określeniami. Dlatego zapewne ustawodawca miał na myśli podstawową działalność rozumianą jako całokształt prowadzonej przez odbiorcę uprawnionego działalności gospodarczej, a nie przeważający przedmiot tej działalności.

Z treści art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.), wynika, że małym przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników,

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą ani małym przedsiębiorcą.

Z kolei treści art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, wynika, że średnim przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników,

2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą ani małym przedsiębiorcą.

Natomiast pomocą publiczną nie będą objęte podmioty posiadające status dużego przedsiębiorcy. W przepisach Prawa przedsiębiorców nie wskazano wprost jaki podmiot uważa się za dużego przedsiębiorcę, jednak można przyjąć, że będzie nim podmiot niebędący mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą. Natomiast dodatkowe kryteria wprowadzono np. w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 651/2014[4], gdzie wskazano, że „przedsiębiorstwa nie można uznać za małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ publiczny”.

Podsumowując, za dużego przedsiębiorcę rozumie się przedsiębiorcę, który spełnia jedno z poniższych kryteriów:

1) zatrudnia 250 lub więcej pracowników,

2) zatrudnia mniej niż 250 pracowników, ale suma bilansowa przedsiębiorcy przekracza równowartość w złotych polskich 43 miliony euro i łączny roczny obrót przekracza równowartość w złotych polskich kwotę 50 milionów euro,

3) którego 25% lub więcej kapitału lub praw do głosowania na zgromadzeniu wspólników lub akcjonariuszy, kontrolowane jest bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie przez jeden lub kilka podmiotów publicznych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 5 u.ś.n.o.w.o., cena maksymalna będzie stosowana w rozliczeniach z odbiorcą uprawnionym zaliczanym do MŚP, jeżeli złoży on przedsiębiorcy energetycznemu oświadczenie o spełnieniu warunków pozwalających na uznanie go za odbiorcę uprawnionego. Dodatkowo w treści oświadczenia będzie trzeba wskazać między innymi dane służące określeniu szacunkowej części energii elektrycznej, która będzie zużywana przez odbiorcę uprawnionego. Szczegółowy wzór tego oświadczenia określi w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw energii. Natomiast na dziś nie opublikowano jeszcze projektu tego wzoru oświadczenia.

Ww. oświadczenie przedsiębiorca będzie musiał złożyć na piśmie w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. Oświadczenie będzie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Przy czym z treści art. 5 ust. 6 u.ś.n.o.w.o. wynika, że przedmiotowe oświadczenie może zostać złożone, także po dniu 30 listopada 2022 roku, wówczas przedsiębiorstwo energetyczne będzie zobowiązane do stosowania wobec odbiorcy uprawnionego ceny maksymalnej ze skutkiem od miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono oświadczenie.

Ponadto w art. 2 pkt 1 lit. b u.ś.n.o.w.o., wskazano, że pod pojęciem „ceny maksymalnej” rozumie się cenę energii elektrycznej wynoszącą 785 zł/MWh w przypadku odbiorców uprawnionych będących m.in. MŚP. Wskazana cena maksymalna nie zawiera podatku od towarów i usług, o którym mowa w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 931, 974, 1137, 1301, 1488 i 1561), oraz podatku akcyzowego, o którym mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 143, 1137, 1488 i 1967).

Dodatkowo w treści ustawy wskazano, że przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną, stosuje cenę maksymalną w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi będącymi MŚP w okresie od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia 31 grudnia 2023 roku. Przy czym w przypadku MŚP, którzy:

1) po dniu 23 lutego 2022 r. zawarli umowę sprzedaży energii elektrycznej albo umowę kompleksową;

2) którzy po dniu 23 lutego 2022 r. dokonali zmiany warunków umowy sprzedaży energii elektrycznej lub umowy kompleksowej w zakresie ceny energii elektrycznej zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym przed tym dniem, lub

3) których umowy sprzedaży energii elektrycznej albo umowy kompleksowe przewidują określanie ceny energii elektrycznej na podstawie wyboru przez odbiorcę końcowego terminu zakupu energii elektrycznej na giełdzie towarowej

– cenę maksymalną stosuje się również do rozliczeń z tymi odbiorcami obejmujących okres od dnia zawarcia przez nich tej umowy lub wejścia w życie tej zmiany lub określenia ceny do dnia 30 listopada 2022 r.

Zatem treść ww. przepisów u.ś.n.o.w.o. wskazuje, że ceny maksymalne w okresie od 1 grudnia 2022 roku do 31 grudnia 2023 roku powinny być stosowane niezależnie od terminu zawarcia umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. Natomiast zawarcie lub zmiana umowy po dniu 23 lutego 2022 roku ma znaczenie dla możliwości stosowania ceny maksymalnej w okresie od dnia wejścia w życie umowy lub jej zmiany do dnia 30 listopada 2022 roku.

Ponadto w art. 3 ust. 4 u.ś.n.o.w.o. określono, że jeżeli z umowy zawartej między przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą uprawnionym wynika, że średnia cena energii elektrycznej w danym miesiącu jest niższa niż cena maksymalna, ceny określone w umowie stosuje się do dnia ustania ich obowiązywania zgodnie z zawartą umową. Zatem brzmienie przepisów wskazuje, że pierwszeństwo w stosowaniu mają ustalenia rynkowe stron umowy sprzedaży energii, jeżeli średnia cena energii elektrycznej jest niższa, niż cena maksymalna ustalona ustawowo. Przy czym, w u.ś.n.o.w.o. wskazano, że „średnia cena energii elektrycznej w danym miesiącu jest średnią ceną wszystkich stref ważoną ilością energii elektrycznej w każdym miesiącu”.

[1] https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=8A7D15CFD9008E15C12588DB0064B93F

[2] https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12365060/katalog/12918826#12918826

[3] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r. poz. 283).

[4] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. U. UE. L. z 2014 r. Nr 187, str. 1 z późn. zm.).